Kuantum evreni

Bu aralar modern fiziğin bir kolu olarak kuantum mekaniği ilgimi cezbediyor. İlgimi derken tabi ki amatör bir ruhla bilgiye ulaşma çabamın bir tezahürü anlamında. Nihayetinde, her bakımdan karmaşık olan bir bilim dalı hakkında ahkam kesme gibi bir amacım yok. Bu konuya olan ilgim aklıma gelen şu soru ile aydınlandı aslında; "Bilimin sınırları nedir?". Daha doğrusu bilim 21. yüzyılda nerede bulunuyor? Tabi ki bu soruya daha özgün bir şekilde hangi bilim dalı diye başka bir soruyla cevap verebilirsiniz. Kişisel olarak benim aklıma doğrudan ana bilim dalı olarak fizik, onun da altında kuantum mekaniği geliyor. Eğer insanlığın bilimsel araştırmalarındaki amacı doğayı ve evreni anlayabilmek ise, fizik ve daha özelinde kuantum mekaniğinden daha doğru bir aday ne olabilir ki?

Kuantum mekaniği hakkında internette hayli araştırmalar yaptım. Bu kadar karmaşık bir konuyu basite indirgeyerek kimler anlatabildi onu biraz araştırdım. Bu yolda bazı önemli kişilere ulaştım. Mesela, BBC belgeselleri ile meşhur Manchester Üniversitesinden Prof. Brian Cox ve ABC belgeselleri ile meşhur fizikçi Brian Greene. Bu iki bilimadamı, kuantum mekaniğini kitlelere anlatımda hayli öne geçmişler. Verdikleri örnekler insanı kuantum evrenine sürüklüyor ve merakını cezbediyor. Yeni başlayanlar bu referansları araştırarak genel kültürlerini arttırabilirler.

Peki kuantum mekaniğini çekici yapan nedir? Sanıyorum mikro ve makro kosmos ikiliği burada esas teşkil ediyor. 1 milimetrenin trilyonlarca trilyonlarca trilyonlarca küçük boyutlarındaki bir dünyayı mikrokozmos olarak kabul edersek, ondan büyük her evren makro kozmos oluyor. Tabi ki bunun bir kesin sınırı yok. Sadece makrokozmosda klasik fiziğin kuralları hakim iken, mikrokozmos da kuantum fiziğin kuralları hakim. Peki nedir o kurallar, çok ama çok kabaca listelersek,

• Kuantum dünyası bir olasılıklar dünyasıdır. Olasılık hesaplarından dolayı bir temel parçacığın aynı anda heryerde olabilme durumu var mıdır? evet. 
• Kuantum dünyası, herhangi bir ölçümün ve gözlemin olayın gidişatını değiştirebildiği bir dünyadır (Heisenberg belirsizlik ilkesi). 
• Herşey hem dalga hem parçacıktır. 
• Kuantum dünyasında olup bitenleri kafada fiziksel olarak oluşturabilmek güçtür zira insan kafası temel olarak makrokozmosun kurallarına göre algılama mekanizmasını çalıştırır. 
• Kuantum mekaniği henüz tamamlanmamış ve bir kanuna dönüşememiş teoriler bütünüdür.

Son maddeye verilebilecek güzel bir örnek; lisede kimya öğretmenimizin atomlar-moleküller konusu işlenirken bize verdiği örnektir; Ortada kapalı bir kibrit kutusu var ve salladığımızda çıkardığı seslerden içerisinde bir şeyler olduğuna eminiz ancak kutuyu açma imkanımız yok. Bu durumda kuantum mekanikçileri bu kibrit kutusunun çıkardığı seslere göre mantıksal ve tutarlı matematiksel ifadeler kullanarak, kutunun muhteviyatını ortaya dökme amacını güdüyorlar.